-
1 тыран
тырандиал.1. плохой, дурной, дрянной, паршивый, гадкий, мерзкийТыран койыш дурной характер;
тыран чон мерзкая душа.
Тый яллан эн тыран айдеме улат! «У вий» Ты самый плохой человек во всей деревне!
2. плохой, неудачный, несчастливыйТыран мланде плохая земля.
Но лийын кертеш паша пешак тыран. В. Колумб. Но дело может оказаться очень плохим.
-
2 тыранҗа
тыранҗа балык — зоол. мино́га
-
3 тыран
диал.1. плохой, дурной, дрянной, паршивый, гадкий, мерзкий. Тыран койыш дурной характер; тыран чон мерзкая душа.□ Тый яллан эн тыран айдеме улат! “У вий”. Ты самый плохой человек во всей деревне! Ср. шакше, йырнык, томам.2. плохой, неудачный, несчастливый. Тыран мланде плохая земля.□ Но лийын кертеш паша пешак тыран. В. Колумб. Но дело может оказаться очень плохим. Ср. начар, томам. -
4 тыран
-
5 тыранічны
-
6 тыранія
-
7 тӱтыран
тӱтыранГ.: тӹтӹрӓӓн1. туманный; окутанный туманом, непрозрачный из-за тумана; с туманомТӱтыран олык туманный луг;
тӱтыран чодыра туманный лес.
Теҥызыште тӱтыран кече чӱчкыдын лиеш. Я. Элексейн. На море часто бывают туманные дни.
Тӱтыран ик умыр водын каче ӱдырым вучен. Й. Осмин. В один туманный вечер жених ждал девушку.
2. дымный; наполненный дымом, а также вообще непрозрачный из-за насыщенности частицами чего-л. (о воздухе)Тӱтыран шем пӧртыш тунам паша гыч толын аваем. В. Чалай. В дымную чёрную избу тогда вернулась с работы моя мама.
3. перен. затуманившийся, затуманенный, мутный(Марпуш) тӱтыран шинчаж дене йырже ончале: нигӧат уке. М. Евсеева. Марпуш огляделась вокруг своими затуманившимися глазами: нет никого.
Сравни с:
вудака4. перен. туманный; неясный, непонятный, неопределённый (о мысли)Варян серышыже чылт ӧрыктарыше, шонымашыже тӱтыранрак. В. Косоротов. Письмо Вари совсем странное, её мысли несколько туманные.
-
8 тӱтыран
Г. тӹ тӹ рӓ́ӓ н1. туманный; окутанный туманом, непрозрачный из-за тумана; с туманом. Тӱ тыран олык туманный луг; тӱ тыран чодыра туманный лес.□ Теҥызыште тӱ тыран кече чӱ чкыдын лиеш. Я. Элексейн. На море часто бывают туманные дни. Тӱ тыран ик умыр водын каче ӱдырым вучен. Й. Осмин. В один туманный вечер жених ждал девушку.2. дымный; наполненный дымом, а также вообще непрозрачный из-за насыщенности частицами чего-л. (о воздухе). Тӱ тыран шем пӧ ртыш Тунам паша гыч толын аваем. В. Чалай. В дымную чёрную избу тогда вернулась с работы моя мама.3. перен. затуманившийся, затуманенный, мутный. (Марпуш) тӱ тыран шинчаж дене йырже ончале: нигӧ ат уке. М. Евсеева. Марпуш огляделась вокруг своими затуманившимися глазами: нет никого. Ср. вудака.4. перен. туманный; неясный, непонятный, неопределенный (о мысли). Варян серышыже чылт ӧ рыктарыше, шонымашыже тӱ тыранрак. В. Косоротов. Письмо Вари совсем странное, ее мысли несколько туманные.Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > тӱтыран
-
9 кӓтыран
кӓтырандиал. памятливый, способный к усвоению чего-л.Кӓтыран еҥ способный к учёбе человек;
тудо пеш кӓтыран он очень способный.
Кӓтыранже шинча, мый ом шинче. Те, кто памятливы, знают, я не знаю.
-
10 тӱтыран
Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > тӱтыран
-
11 кӓтыран
диал. Памятливый, способный к усвоению чего-л. Кӓтыран еҥспособный к учёбе человек; тудо пеш кӓтыран он очень способный.□ Кӓтыранже шинча, мый ом шинче. Те, кто памятливы, знают, я не знаю.Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > кӓтыран
-
12 кӧтыран
-
13 tyranichnay
Беларуска (лацінка)-рускі слоўнік і слоўнік беларускай кірыліцы > tyranichnay
-
14 кӧтыр
нар. медленно, неторопливо, неуклюжими шагами. Кӧтыр-кӧтыр кошташ ходить неуклюже и неторопливо.□ Ала йолжо йымалан тошкалт кодын аҥамбалан кӧтыр ыштыде. Кум. мут. Может на участке поля иод ногами оказалось затоптанным – когда не делают (чего-то) неторопливо. Ср вашкыде.кӧтыран уст.. поросший травой. Кӧтыран ер. Ӱпымарий. Озеро, поросшее травой. -
15 няйт
Iпрям. и перен. грязь; нечистоты || грязно || грязный;няйт порсь — бран. грязнуля (букв. грязная свинья); няйт туй — грязная дорога; няйт лойны — месить грязь ( ходить по грязи); няйт пыртны — (кокӧн —) занести грязь (на ногах), нагрязнить; няйтӧд кевны — брести по грязи; няйт дырйи ( или няйт ва дырйи) — в самую грязь, в грязную пору (весной, осенью, в дождь); джоджыс няйт — пол грязный; керкаас няйт — в доме грязно няйтӧ пыран - няйтӧн и тыран — погов. в грязь влезешь - в грязи и вываляешься; няйтыд сӧстӧм морт дінӧ оз сибды — погов. грязь к чистому человеку не пристанет ◊ няйт сорӧн гудравны — смешать с грязью, втоптать в грязь кого-л; няйт суктыны — (шутл.) месить грязь (букв. сгустить грязь); няйтӧ усьны — опозориться (букв. упасть в грязь); тайӧ туй кузяыс ме мыйкӧ няйтсӧ суктылі жӧ нин — по этой дороге я уже вдоволь месил грязь IIкизьӧр няйт — жидкая грязь;
диал. анат. детское место; послед -
16 тырны
неперех.1) прям. и перен. наполниться, заполниться, переполниться;долыдӧн тырны — наполниться радостью; лӧгӧн тырны — наполниться гневом; тылӧс регыд тырӧ — ящик скоро наполнится; лавка йӧзӧн тыри — магазин заполнился людьми; пыж тыри ваӧн — лодка наполнилась водойдозйыс кутіс тырны — посуда наполняется;
2) исполниться, минуть;3) истечь;4) прям. и перен. быть заваленным; занесённым;керка ёгӧн тырӧма — изба захламлена;зыр тыри лыаӧн — лопата завалена песком;
, шинь улыс лымйӧн тырӧма двор завален снегом5) зарасти;няйтӧ пыран - няйтӧн тыран — в грязь залезешь - грязью зарастёшь; туйыс тырӧма раскӧн — дорога заросла рощейордым тырӧма — тропа заросла;
6) выполняться;7) иметь что-л в большом количестве;тшакӧн таво тырим — мы в этом году завалены грибами ◊ Вӧкыс тырис — стало противно; гыркыс тырӧма — стал злой; лолыс тырӧ — он задыхаетсясолӧн тырны — завалиться солью;
-
17 tyran
Беларуска (лацінка)-рускі слоўнік і слоўнік беларускай кірыліцы > tyran
-
18 tyrania
Беларуска (лацінка)-рускі слоўнік і слоўнік беларускай кірыліцы > tyrania
-
19 айракшудо
айракшудобот. пырейЭр тӱтыран кышаже айракшудо вуйышто чинче семын йылт-йолт койын волгалтеш. М.-Азмекей. Следы утреннего тумана, как блёстки, сверкают на метёлках пырея.
Смотри также:
алгашудо -
20 кӧтыр
кӧтырIнар. медленно, неторопливо, неуклюжими шагамиКӧтыр-кӧтыр кошташ ходить неуклюже и неторопливо.
Ала йолжо йымалан тошкалт кодын аҥамбалан кӧтыр ыштыде. Кум. мут. Может на участке поля под ногами оказалось затоптанным – когда не делают (чего-то) неторопливо.
Сравни с:
вашкыдеIIУпотребляется лишь в составе выражений:
– кӧтыран
- 1
- 2
См. также в других словарях:
тыранҗа — МИНОГА – Түгәрәк авызлы, балыкка охшашлы су хайваны … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тыран — Қ орда., Арал) табан тәрізді кішкентай балық. Т ы р а н н ы ң еті жаман емес Қ орда., Арал) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
ақтыран — (Ақт., Шалқ.; Алм., Шел.; Қ орда: Қарм., Сыр., Шиелі) кішкене ақ балық. А қ т ы р а н н ы ң құйрығы қызыл болады (Ақт., Шалқ.). Бұл сөз Каспий балықшыларының тілінде де бар. Гурьевте «тыран», Аралда «айнагөз» болып айтылады (Ж. Дос., ҚТЖЕ, 20) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
ақтыран — зат. Кішкене ақ балық … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
минога — ТЫРАНҖА – Түгәрәк авызлылар семь. суалчан сыман яки шәрә елан сыман гәүдәле, балыкка охшашлы су хайваны … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
барбаръ — тыран … Старабеларускі лексікон
көктұмсық — I зат. ихтиол. Балықтың тұмсығы көкшіл бір түрі. Қорегі әртүрлі тұқылардың (к ө к т ұ м с ы қ, тыран, ақмарқа, қарабалық және т.б.) өңеш құрылысының өзінде айырмашылық жоқтың қасы (М. Жұмалиев, Балықтар., 115). II зат. зоол. Тұмсығы мен тұяғының… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
нәлім — … Аумағы мың алты жүз гектарға жететін тоғандарда жыл сайын бекіре, н ә л і м, сазан, тыран сықылды балықтардың 17 миллион шабағы өсірілетін болады (Н.Баяндин, Ертіс. 31) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
тістібалық — зат. ихтиол. Тісі өткір балық түрі. Ол көлде тыран, сазан, т і с т і б а л ы қ (судак), ақбалық (жерех) бар. Қаяз жоқ (А.Сатаев, Бәрі де., 394) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
шемей — зат. ихтиол. Майбалық кей жерде осылай да аталынады (Қаз. табиғ., 3, 272). Арал теңізіндегі негізгі кәсіптік балықтар: тыран, сазан, амур тортасы. Сондай ақ, қаяз, ш е м е й, жайын, шортан, көксерке, қылышбалық, ақкөз, аққайран, қызылқанат,… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі